آشنایی با تاریخچه بازار فارکس

امروز در پیشرفته ترین کارگزاری فارکس، لیان بروکر، ما به بررسی عمیق تاریخچه بازار فارکس می‌پردازیم. از تجارت کالا به کالا در دوران باستان گرفته تا پیدایش و توسعه پلتفرم‌های معاملاتی اینترنتی در دهه ۱۹۹۰، بازار فارکس داستانی طولانی و پیچیده دارد که نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا کرده است.

تاریخچه پول و بازار فارکس در یک نگاه

در ادامه، به بررسی عمیق تاریخچه بازار فارکس می‌پردازیم، از دوران باستان تا عصر دیجیتال امروزی.

تجارت کالا به کالا در ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد

در ابتدای تمدن بشری، مبادله کالا به کالا (Barter System) روش اصلی تجارت بود. این سیستم، که در آن کالاها و خدمات مستقیماً با یکدیگر مبادله می‌شدند، در جوامع کوچک و با اقتصادهای ساده موثر بود. با این حال، با گسترش جوامع و پیچیده‌تر شدن نیازها، نیاز به یک واسطه معاملاتی مانند پول احساس شد.

ضرب سکه طلا در قرن ششم قبل از میلاد

تحول بزرگ بعدی در تاریخچه پول، ضرب سکه بود. در قرن ششم قبل از میلاد، لیدی‌ها (مردمی در آناتولی باستان) اولین سکه‌های طلا و نقره را ضرب کردند. این سکه‌ها به دلیل ارزش ذاتی فلزات گران‌بهایی که از آن‌ها ساخته شده بودند، ارزشمند بودند. ضرب سکه انقلابی در تجارت ایجاد کرد و امکان معاملات دقیق‌تر و سریع‌تر را فراهم آورد.

تاسیس بانک‌های بین المللی در قرن ۱۵ میلادی

با رشد تجارت بین‌المللی، نیاز به نهادهای مالی که بتوانند امور مربوط به مبادلات پولی را سامان دهند، افزایش یافت. در قرن ۱۵ میلادی، اولین بانک‌های بین‌المللی تأسیس شدند. این بانک‌ها نه تنها در امور مبادلات ارزی نقش داشتند، بلکه در توسعه سیستم‌های اعتباری و ارائه خدمات مالی نوآورانه نیز پیشگام بودند. این دوره شاهد شکل‌گیری اساسی ساختار مالی مدرن بود که بعدها زمینه‌ساز توسعه بازارهای مالی پیچیده‌تر مانند فارکس شد.

جنگ جهانی اول و منسوخ شدن سیستم استاندارد طلا

جنگ جهانی اول، که از سال ۱۹۱۴ آغاز شد، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تاریخی قرن بیستم بود که تأثیرات عمیقی بر جوامع، سیاست‌ها و اقتصاد جهانی گذاشت. این جنگ به دلیل نیاز به تأمین مالی هزینه‌های گزاف نظامی، فشار زیادی بر اقتصادهای درگیر وارد کرد.

پیش از جنگ جهانی اول، بسیاری از کشورها از سیستم استاندارد طلا استفاده می‌کردند. در این سیستم، ارزش پول هر کشوری به مقدار مشخصی از طلا متصل بود. این سیستم به ثبات ارزش پول کمک می‌کرد و اعتماد به مبادلات بین‌المللی را تقویت می‌نمود.

با شروع جنگ، کشورهای درگیر مجبور شدند برای تأمین هزینه‌های جنگی، مقادیر زیادی پول چاپ کنند. این امر باعث شد که پشتوانه طلایی پول‌های ملی کاهش یابد. به تدریج، بسیاری از کشورها مجبور شدند از استاندارد طلا خارج شوند تا بتوانند به چاپ پول بدون پشتوانه طلا ادامه دهند. این اقدام به کاهش ارزش پول‌های ملی و افزایش تورم منجر شد.

تحت فشارهای اقتصادی ناشی از جنگ، سیستم استاندارد طلا به طور کامل منسوخ شد. این اتفاق نقطه عطفی در تاریخچه مالی جهان بود و زمینه‌ساز تغییرات عمده در سیستم‌های پولی و مالی بین‌المللی در دهه‌های بعد شد.

شکل گیری قرارداد برتون وودز در سال ۱۹۴۴

در پایان جنگ جهانی دوم، نمایندگان از ۴۴ کشور در برتون وودز، نیوهمپشایر، ایالات متحده آمریکا گرد هم آمدند تا نظام مالی جهانی پس از جنگ را بازسازی کنند. این کنفرانس منجر به تشکیل قرارداد برتون وودز شد، که هدف آن ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از بحران‌های مالی مانند آنچه که در دوران بین جنگ‌های جهانی رخ داده بود، بود.

توافقنامه اسمیتسونیان در پایان سال ۱۹۷۱میلادی

در اوایل دهه ۱۹۷۰، فشارهای اقتصادی و مالی بر سیستم ثابت نرخ ارز برتون وودز به شدت افزایش یافت. ایالات متحده آمریکا، که دلار آن پایه و اساس این سیستم بود، با مشکلات تورم و کسری تجاری روبرو شد. در نتیجه، در آگوست ۱۹۷۱، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، ریچارد نیکسون، اعلام کرد که دلار دیگر به طلا متصل نخواهد بود، که این اقدام به عنوان شوک نیکسون شناخته شد. این اقدام به پایان سیستم برتون وودز منجر شد.

در دسامبر ۱۹۷۱، نمایندگان از ده کشور صنعتی (گروه ده) در موزه اسمیتسونیان در واشنگتن دی. سی. گرد هم آمدند تا یک سیستم جدید نرخ ارز را مذاکره و تدوین کنند. نتیجه این مذاکرات، توافقنامه اسمیتسونیان بود که به دنبال ایجاد ثبات بیشتر در نرخ‌های ارز بود.

قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا در سال ۱۹۷۲ میلادی

در پاسخ به ناپایداری‌های ارزی که پس از فروپاشی سیستم برتون وودز و توافقنامه اسمیتسونیان به وجود آمد، کشورهای اروپایی تصمیم به اتخاذ یک رویکرد متحد در قبال نرخ‌های ارزی گرفتند. در سال ۱۹۷۲، آن‌ها قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز را امضا کردند.

هدف از این قرارداد، ایجاد یک منطقه شناوری مشترک برای نرخ‌های ارز بود تا نوسانات شدید ارزی در میان کشورهای عضو محدود شود. این اقدام به منظور حفظ ثبات اقتصادی در اروپا و کاهش وابستگی به دلار آمریکا انجام شد.

بر اساس این قرارداد، کشورهای عضو توافق کردند که نرخ‌های ارزی خود را در محدوده‌ای مشخص نسبت به یکدیگر نگه دارند. این به معنای آن بود که اگر ارز یک کشور خارج از محدوده تعیین شده نوسان می‌کرد، بانک‌های مرکزی کشورهای عضو باید با خرید یا فروش ارزهای خود در بازارهای جهانی، به حفظ ثبات نرخ‌ها کمک می‌کردند.

منسوخ شدن قراردادهای اسمیتسونیان و شناوری مشترک نرخ ارز اروپا در سال ۱۹۷۳میلادی

توافقنامه اسمیتسونیان، که در سال ۱۹۷۱ به امضا رسیده بود، تلاشی برای احیای سیستم نرخ ارز ثابت بود. با این حال، به دلیل فشارهای اقتصادی مداوم و تورم رو به افزایش در کشورهای عضو، این توافقنامه نتوانست به اهداف خود دست یابد. در نهایت، در سال ۱۹۷۳، توافقنامه اسمیتسونیان منسوخ شد و بسیاری از کشورها به سمت نظام‌های نرخ ارز شناور حرکت کردند.

همزمان، قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا نیز با چالش‌های مشابهی روبرو شد. فشارهای ناشی از تورم و تفاوت‌های اقتصادی میان کشورهای عضو باعث شد که حفظ نرخ‌های ارزی ثابت در مقابل یکدیگر دشوار شود. در نتیجه، این قرارداد نیز در سال ۱۹۷۳ به پایان رسید.

پایان این قراردادها نقطه عطفی در تاریخچه مالی جهانی بود و آغاز دوره جدیدی در بازارهای ارز را نشان داد. این تغییرات زمینه‌ساز شکل‌گیری بازار فارکس به شکل امروزی آن شدند، جایی که نرخ‌های ارز به صورت شناور و بر اساس عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی تعیین می‌شوند.

شروع کار بازار فارکس به شکل امروزی آن در سال ۱۹۷۳ میلادی

سال ۱۹۷۳ نقطه عطفی در تاریخچه بازارهای مالی و ارزی جهانی بود. با منسوخ شدن توافقنامه اسمیتسونیان و قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا، سیستم نرخ ارز ثابت که پس از جنگ جهانی دوم برقرار شده بود، به پایان رسید. این اتفاق راه را برای شکل‌گیری بازار فارکس به شکل امروزی آن هموار کرد.

در این دوره، نرخ‌های ارز دیگر بر اساس توافقات دولتی ثابت نمی‌ماندند، بلکه بر اساس عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی تعیین می‌شدند. این تغییر به معنای آزادی بیشتر برای معامله‌گران و بانک‌ها بود و امکان معامله ارزها در بازار جهانی را فراهم آورد.

بازار فارکس، که پیش از این تحت تأثیر سیاست‌های دولتی و محدودیت‌های نرخ ارزی بود، به یک بازار جهانی و دینامیک تبدیل شد. این بازار امکان معامله ۲۴ ساعته ارزهای مختلف را فراهم آورد و به سرعت به بزرگ‌ترین بازار مالی جهان تبدیل شد.

همزمان با این تغییرات، پیشرفت‌های فناوری نیز نقش مهمی در توسعه بازار فارکس داشتند. استفاده از کامپیوترها و فناوری اطلاعات امکان دسترسی سریع‌تر و آسان‌تر به بازارهای جهانی را فراهم کرد و به معامله‌گران اجازه داد تا به صورت لحظه‌ای و با سرعت بالا معاملات خود را انجام دهند.

شکل گیری قرارداد پلازا در سال ۱۹۸۵میلادی

در اواسط دهه ۱۹۸۰، ارزش دلار آمریکا به شدت افزایش یافته بود، که این امر تأثیرات منفی بر صادرات آمریکا و توازن تجاری کشورهای دیگر داشت. برای مقابله با این وضعیت، وزرای دارایی و روسای بانک‌های مرکزی پنج کشور صنعتی بزرگ (آمریکا، ژاپن، آلمان غربی، فرانسه و بریتانیا) در هتل پلازا در نیویورک گرد هم آمدند.

در این نشست، که به توافقنامه پلازا معروف شد، تصمیم بر آن شد که ارزش دلار آمریکا به صورت مدیریت شده کاهش یابد. این تصمیم به منظور کمک به کاهش کسری تجاری آمریکا و تقویت رقابت‌پذیری کشورهای دیگر اتخاذ شد.

برای دستیابی به این هدف، بانک‌های مرکزی این کشورها به صورت هماهنگ در بازارهای ارزی دخالت کردند. آن‌ها با فروش دلارهای خود و خرید ارزهای دیگر، به کاهش ارزش دلار کمک کردند.

توافقنامه پلازا به کاهش قابل توجه ارزش دلار در مقابل سایر ارزهای عمده منجر شد. این کاهش ارزش به بهبود توازن تجاری آمریکا و کاهش کسری‌های تجاری کمک کرد. همچنین، این اقدام باعث شد که صادرات کشورهای دیگر رقابت‌پذیرتر شود.

انواع کارگزاران بازار فارکس

کارگزاران و نهادهای مالی مختلف، از مارکت میکرها تا شبکه‌های ارتباطات الکترونیکی، نقش مهمی در پویایی و رونق این بازار دارند. این نوع کارگزاران از جمله عوامل تعیین‌کننده‌ای هستند که تأثیرات گسترده‌ای بر روند نرخ‌ها و تغییرات بازار فارکس دارند.

مارکت میکرها (Market Makers)

مارکت میکرها یا ایجادکنندگان بازار، کارگزارانی هستند که به عنوان طرفین در معاملات شرکت می‌کنند. آن‌ها قیمت‌ها را برای خرید و فروش ارز تعیین می‌کنند و به عنوان طرف معامله با مشتریان خود عمل می‌کنند. این نوع کارگزاران قیمت‌های خود را بر اساس نیازها و تقاضای بازار تعیین می‌کنند و معمولاً برای ایجاد نوسانات در بازار و ارائه فرصت‌های معاملاتی برای تاجران اقدام می‌کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به عنوان فرماندهانی در پشت صحنه عمل کنند و معاملات مشتریان خود را با همان کارگزاران دیگر تسویه کنند.

شبکه ارتباطات الکترونیکی (Electronic Communications Network – ECN)

ECNها یک نوع دیگر از کارگزاران بازار فارکس هستند که به عنوان واسطه‌ای بین معامله‌کنندگان فعالیت می‌کنند. آن‌ها با فراهم کردن یک سیستم تطبیق سفارشات، به تاجران امکان می‌دهند تا به صورت مستقیم با سایر معامله‌کنندگان در بازار تعامل داشته باشند. ECNها بدون دخالت مستقیم در تعیین قیمت‌ها به معاملات اجازه می‌دهند و به کاربران خود اجازه می‌دهند تا با سفارشات دیگران همگام شوند. این نوع کارگزاران معمولاً به تاجران حرفه‌ای و نهادهای مالی ارائه می‌شوند و فرصت معاملاتی بهتری برای آنها فراهم می‌کنند.

هر دو نوع کارگزاران بازار فارکس نقش مهمی در فعالیت بازار دارند. مارکت میکرها با ایجاد نوسانات و ارائه فرصت‌های معاملاتی برای تاجران و ECNها با ارائه یک محیط تعاملی و مستقیم برای معامله‌کنندگان، هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که به نیازهای مختلف تاجران پاسخ می‌دهند.

کارگزاران خرده فروشی فارکس

کارگزاران خرده فروشی فارکس، به عنوان واسطه‌هایی در بازار مبادلات ارزهای خارجی، نقش اساسی و حیاتی را برای سرمایه‌گذاران و تاجران دارند. این کارگزاران به طور معمول از طریق ارائه پلتفرم‌های معاملاتی به مشتریان خود اجازه می‌دهند تا در بازار فارکس، به خرید و فروش ارز با هدف کسب سود بپردازند.

کارگزاری فارکس، به افراد و شرکت‌های کوچک و بزرگ امکان می‌دهند که به راحتی و با دسترسی آسان، در بازار بین‌المللی ارزها معامله کنند. این کارگزاران از طریق پلتفرم‌های معاملاتی، به مشتریان خود اجازه می‌دهند تا در تجارت‌های خود در بازار فارکس، نقش داشته و معاملات خود را انجام دهند. این پلتفرم‌ها شامل نرم‌افزارها و ابزارهای متنوعی مانند نمودارها، آموزش‌ها، اخبار بازار، و امکانات تحلیلی مختلف می‌شوند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا تصمیمات هوشمندانه‌تری در معاملات خود بگیرند.

با ورود به فارکس، افراد می‌توانند از نوسانات قیمت‌ها و تغییرات نرخ ارزها بهره‌مند شوند و با تحلیل‌های صحیح و انتخاب بروکر فارکس با اسپرد کم، به دست آوردن سود را هدف قرار دهند. کارگزاران خرده فروشی فارکس با ارائه این فرصت، به افراد عادی نیز این امکان را می‌دهند که در این بازار بین‌المللی و پر ریسک، نقشی ایفا کنند و از آن به عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

بازیگران بازار فارکس

بازیگران بازار فارکس به عنوان افراد و نهادهایی که تأثیرگذاری بسیار زیادی بر روی پویایی و روند بازار دارند، نقش بسیار مهمی در این بازار ایفا می‌کنند. این بازیگران از مختصرین تا سازنده‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین عوامل شامل موارد زیر هستند:

بانک‌های مرکزی

بانک‌های مرکزی مثل Federal Reserve در ایالات متحده یا European Central Bank در اتحادیه اروپا از جمله اصلی‌ترین بازیگران هستند. تصمیمات آن‌ها در مورد نرخ بهره، سیاست‌های پولی، و اقدامات برای کنترل تورم و رشد اقتصادی تأثیر فراوانی بر صرافی فارکس دارند.

بزرگ‌ترین بانک‌ها و موسسات مالی

بانک‌های بزرگ و موسسات مالی مثل JP Morgan Chase، Goldman Sachs، و Deutsche Bank نقش بسیار مهمی در تأثیر بر بازار فارکس دارند. آن‌ها با حجم بالای معاملات و دسترسی به منابع بزرگ، توانایی تحریک نوسانات بازار را دارند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ مانند BlackRock و Vanguard، همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری با تأثیر گسترده در بازار، قدرت تعیین نرخ‌ها و جهت گیری بازار را دارند.

تاجران حرفه‌ای

تاجران حرفه‌ای با تحلیل‌های تخصصی و تجربیات طولانی‌مدت خود توانایی تأثیر بسیار زیادی بر نوسانات بازار دارند. همچنین، صندوق‌های هجدهه که به صورت گسترده در بازار فعالیت می‌کنند، نقش قابل توجهی در تعیین جهت بازار دارند.

سیاستمداران و رویدادهای جهانی

تصمیمات سیاسی و رویدادهای جهانی مانند تحریم‌ها، جنگ‌ها، توافق‌نامه‌های بین‌المللی و حوادث طبیعی می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر روی نرخ‌های ارز داشته باشند.

تریگرها و ربات‌های معاملاتی

استفاده از تریگرها و ربات‌های معاملاتی در معاملات ارزی نیز به تغییرات بازار تأثیرگذار است و برخی از معاملات نیز به صورت خودکار توسط این نرم‌افزارها انجام می‌شود.

این بازیگران به صورت ترکیبی و با هماهنگی میان هم در بازار فعالیت می‌کنند و تأثیرات آن‌ها بر روند و پویایی بازار فارکس بسیار زیاد است.

سوالات متداول تاریخچه بازار فارکس

بازار فارکس چگونه شکل گرفت؟

بازار فارکس (Foreign Exchange Market) به عنوان یک بازار جهانی برای معامله ارزها، در پی تحولات اقتصادی و مالی پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. این بازار به ویژه پس از سال ۱۹۷۳ و پایان سیستم نرخ ارز ثابت برتون وودز، به شکل امروزی خود درآمد.

نقش فناوری در توسعه بازار فارکس چیست؟

پیشرفت‌های فناوری، به ویژه در زمینه اطلاعات و ارتباطات، نقش مهمی در توسعه و دسترسی به بازار فارکس داشته‌اند. استفاده از پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین و ابزارهای تحلیلی پیشرفته امکان معاملات سریع‌تر، کارآمدتر و دسترسی گسترده‌تر به بازارهای جهانی را فراهم کرده است.

آینده بازار فارکس چگونه پیش‌بینی می‌شود؟

آینده بازار فارکس احتمالاً تحت تأثیر عواملی چون تغییرات سیاست‌های پولی کشورها، پیشرفت‌های فناوری و تغییرات در الگوهای تجارت جهانی خواهد بود. انتظار می‌رود که این بازار همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی جهان باقی بماند و نوآوری‌های جدید در زمینه فناوری و مدیریت ریسک به توسعه آن کمک کنند.